Przewlekła niewydolność żylna to zespół objawów związanych
z zastojem krwi w naczyniach żylnych wynikającym z cofania się krwi lub zwężenia/niedrożności żył.
Co to są żylaki?
Jedną z postaci przewlekłej niewydolności żylnej jest choroba żylakowa. Żylakami nazywamy trwałe, twarde poszerzenia żył powierzchownych, które przyjmują postać poskręcanych sznurów, często z widocznymi znacznymi uwypukleniami.
Częstość występowania
W Polsce żylaki występują u około 47% kobiet i 37% mężczyzn w starszym wieku. W wypadku młodszych osób z żylakami kończyn dolnych ogromną większość stanowią kobiety (6:1).
Jak powstają żylaki?
Przepływ krwi w naczyniach żylnych jest możliwy dzięki działaniu pompy mięśniowej, która przy każdym skurczu mięśni uciska żyły, wypychając krew ku sercu. Cofaniu się krwi w czasie rozkurczu mięśni zapobiegają zastawki żył niewielkie uwypuklenia błony wewnętrznej naczyń żylnych. Pod wpływem cofającego się strumienia krwi zastawki zamykają się, zatrzymując krew. Gdy zastawki są uszkodzone, krew nie jest przez nieskutecznie zatrzymywana i cofa się do obwodowo położonych części żyły. W naczyniu żylnym dochodzi do zastoju krwi, a żyła ulega nadmiernemu rozszerzeniu.
Czynniki ryzyka:
- Płeć żeńska
- Ciąża
- Doustna antykoncepcja
- Nadmierna ekspozycja na ciepło
- Praca w pozycji siedzącej lub stojącej
- Wysoki wzrost
- Otyłość
Objawy towarzyszące żylakom
Najczęstsze objawy:
- uczucie ciężkości nóg oraz ich nadmiernej „pełności” zmniejszające się po odpoczynku,
- widoczne niebiesko zabarwione, poszerzone żyły powierzchowne,
- bolesne kurcze mięśni łydek, zwłaszcza nocą. Inne objawy:
- poszerzenie żyłek śródskórnych,
- obrzęk nóg,
- brunatne przebarwienia,
- zanik tkanek.
W zaawansowanych postaciach żylaków mogą rozwijać się owrzodzenia żylne umiejscowione przeważnie nad kostką.
Diagnostyka
Rozpoznanie oparte jest na występowaniu typowych objawów. W diagnostyce przewlekłej niewydolności żylnej oraz żylaków kończyn dolnych najczęściej wykorzystuje się próby czynnościowe oraz przede wszystkim ultrasonografię (USG) z kolorowym dopplerem.
W leczeniu choroby żylakowej w pierwszej kolejności stosowane są nieinwazyjne metody niefarmakologiczne, czyli zmiana stylu życia, głównie zwiększenie aktywności fizycznej. Korzystnie działają zwłaszcza: intensywny chód, bieganie, pływanie oraz jazda na rowerze. Ważne jest także zadbanie o ergonomię miejsca pracy (stosowanie podnóżka pod stopy, używanie krzesła z pochylonym oparciem, kilkuminutowe przerwy na krótki spacer). Istotny jest także odpoczynek z nogami ułożonymi powyżej poziomu serca i podpartymi na całej długości goleni.
Leczenie:
- Uciskowe – opaski, pończochy uciskowe, masaż pneumatyczny sekwencyjny i przerywany. Wyroby uciskowe są dostępne w różnych klasach ucisku dostosowanych do zaawansowania choroby i nasilenie objawów.
- Farmakologiczne – łagodzi nasilenie objawów. Najczęściej stosowane są substancje syntetyczne oraz pochodzenia roślinnego, takie jak: rutyna, hesperydyna, diosmina, saponiny (escyna), sulodeksyd. Groźnym powikłaniem przewlekłej niewydolności żylnej jest zakrzepica żylna. W leczeniu zakrzepicy żylnej i zapobieganiu jej nawrotowi stosuje się heparyny, antagonistów witaminy K, doustne leki przeciwkrzepliwe (leki nowej generacji) oraz sulodeksyd.
- Operacyjne – tradycyjne zabiegi chirurgiczne, metody mało inwazyjne (usuwany jest tylko zmieniony żylakowato odcinek żyły), skleroterapia (do światła zmienionego żylakowato naczynia wstrzykiwana jest substancja powodująca jego zarośnięcie), chirurgia plastyczna zastawek żylnych. Leczenie zabiegowe stosowane jest u chorych z zaawansowaną przewlekłą niewydolnością żylną, nasileniem objawów po leczeniu zachowawczym oraz z powikłaniami w przeszłości.